Η κυβέρνηση φαίνεται αποφασισμένη να ξεπουλήσει τα πάντα, από τον ΟΤΕ μέχρι τα λιμάνια και την Ολυμπιακή, δήθεν για το...καλό μας. Είναι συνεπώς σημαντικό να αντισταθούμε όχι μόνο στις ιδιωτικοποιήσεις, αλλά και στα ιδεολογήματα που τις συνοδεύουν. Το κείμενο που ακολουθεί, του Νεοσμυρνιώτη οικονομολόγου Γαβριήλ Σακελλαρίδη, επιστημονικού συνεργάτη του Ινστιτούτου "Νίκος Πουλαντζάς", ξεσκεπάζει έναν προς έναν τους μύθους των φωστήρων του νεοφιλελευθερισμού. Το κείμενο δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό της Νεολαίας του ΣΥΝ "Ενέδρα".
Blog "ο ΣΥΡΙΖΑ στη ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ"
-----
Μύθοι και αλήθειες για τις ιδιωτικοποιήσεις
του Γαβριήλ Σακελλαρίδη
Η ρητορεία περί ιδιωτικοποιήσεων δεν είναι κάτι καινούριο. Σε παγκόσμιο επίπεδο αποτελεί αυτονόητη επιλογή οικονομικής πολιτικής για πολλές χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου, ενώ συνιστά και την κυρίαρχη συνταγή των διεθνών οργανισμών για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Κι αν η Θάτσερ έκανε την επιθετική αρχή κατά τη διάρκεια θητείας της[1], η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων είχε πρώτα δοκιμαστεί στα «εργαστήρια του νεοφιλελευθερισμού», στα διδακτορικά καθεστώτα της Χιλής και της Αργεντινής της δεκαετίας του 1970, όπου οι θιασώτες της ελεύθερης αγοράς έκαναν τα πρώτα νεοφιλελεύθερα πειράματα. Οι συνταγές αυτές άργησαν να φτάσουν στην χώρα μας, αφού μέχρι το 1990, οι ιδιωτικοποιήσεις δεν αποτελούσαν μέρος της ατζέντας. Από την κυβέρνηση Μητσοτάκη όμως και μετά η ελληνική κοινωνία έρχεται αντιμέτωπή με το σοκ των ιδιωτικοποιήσεων, και σε μεγάλο βαθμό η αντίδραση της είναι καθοριστική στην πτώση της κυβέρνησης.
Από τότε έχει μπει πολύ νερό στο αυλάκι. Όλες οι κυβερνήσεις, ανεξάρτητα από το κόμμα που βρίσκεται στην εξουσία, κατατάσσουν τις ιδιωτικοποιήσεις στην κορυφή των ζητημάτων οικονομικής πολιτικής και δημόσιας διοίκησης. Κάτω από τις αφόρητες πιέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και φυσικά του κεφαλαίου που βλέπει πως κερδοφόρα τμήματα της παραγωγικής διαδικασίας δεν αξιοποιούνται από αυτό αλλά από το κράτος, η διαδικασία των ιδιωτικοποιήσεων επιταχύνεται. Για να φτάσουμε στο σήμερα…Οι εξαγγελίες της κυβέρνησης της ΝΔ αλλά και από τις πολιτικές που ακολούθησε κατά τη διάρκεια της προηγούμενης θητείας της, οι ιδιωτικοποιήσεις δημόσιων επιχειρήσεων, οργανισμών και τραπεζών αποτελούν βασική προτεραιότητα της. Έχοντας πάρει την σκυτάλη από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, η σημερινή κυβέρνηση θέτει τη συρρίκνωση του δημόσιου τομέα και το ξεπούλημα των περιουσιακών του στοιχείων στην κορυφή της πολιτικής της ατζέντας. Και δεν περιορίζεται μόνο σε αυτό…Σαν κάθε κυβέρνηση που θέλει να σέβεται τον εαυτό της εκμεταλλεύεται όλο το επικοινωνιακό της οπλοστάσιο για να πείσει την κοινωνία ότι οι ιδιωτικοποιήσεις «γίνονται προς το συμφέρον όλων των πολιτών». Αν όμως κάποιος τους αφαιρέσει το επικοινωνιακό περιτύλιγμα, τότε γίνεται εύκολα αντιληπτό πως οι ιδιωτικοποιήσεις δεν αποτελούν τίποτα άλλο από έναν μηχανισμό για την μεταφορά πλούτου από το δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα, έναν μηχανισμό για την περαιτέρω υποταγή των κοινωνικών αναγκών και των δημόσιων αγαθών στους νόμους της αγοράς.
7 μύθοι για τις ιδιωτικοποιήσεις (που ακούγονται συχνά …)
Μύθος Νο1: «Οι ιδιωτικοποιήσεις αποφέρουν έσοδα για το δημόσιο και έτσι αντιμετωπίζονται τα ελλείμματα»
Αυτό που ξεχνούν οι υποστηρικτές αυτού του μύθου είναι πως η πλειοψηφία των δημόσιων επιχειρήσεων που πωλούνται είναι κερδοφόρες (ΟΤΕ, Εμπορική), και επομένως η πώληση τους συνεπάγεται απώλεια σημαντικών εσόδων για το δημόσιο από μερίσματα. Αν το δημόσιο διατηρούσε στην κυριότητά του αυτές τις επιχειρήσεις θα μπορούσε να εξασφαλίσει έσοδα για όλο το διάστημα που αυτές θα ήταν κερδοφόρες. Αντί για αυτό, η κυβέρνηση προτιμά ένα εφάπαξ έσοδο από την πώληση τους, μπαλώνοντας έτσι κάποιες δημοσιονομικές τρύπες, τη στιγμή που θα μπορούσε τόσο να απολαμβάνει μια σημαντική ροή εσόδων και για τις επόμενες γενιές, όσο και να ασκεί κοινωνικό έργο μέσω των δημόσιων επιχειρήσεων
Μύθος Νο2: «Οι ιδιωτικοποιήσεις μειώνουν τις τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών»
Κάτι τέτοιο δεν ισχύει ούτε στην Ελλάδα αλλά και ούτε και στην Ευρώπη. Αντίθετα οι τιμές αυξάνονται ραγδαία σε τομείς ζωτικής σημασίας για τους πολίτες. Όταν οι επιχειρήσεις είναι δημόσιες μπορούν να ασκήσουν χαμηλή τιμολογιακή πολιτική για κοινωνικούς λόγους. Όταν όμως ιδιωτικοποιούνται, τα κέρδη πρέπει να μεγιστοποιηθούν, επομένως οποιαδήποτε κοινωνική ανησυχία πάει περίπατο ενώ οι τιμές στα ύψη! Ενδεικτικό είναι ότι από το 1996 που άρχισε η ιδιωτικοποίηση του ΟΤΕ μέχρι σήμερα οι αυξήσεις της αστικής τηλεφωνικής μονάδας ανέρχονται στο 100%, ενώ του παγίου στο 300%, ενώ τα τιμολόγια της ΔΕΗ έχουν αυξηθεί ήδη δύο φορές μέσα στο 2007!
Μύθος Νο3: «Οι ιδιωτικοποιήσεις βελτιώνουν την ποιότητα των παρεχόμενων αγαθών και υπηρεσιών»
Άλλος μεγάλος μύθος…Η πανευρωπαϊκή εμπειρία έχει αποδείξει ότι η ποιότητα των αγαθών και των υπηρεσιών πολλές φορές θυσιάζεται στην προσπάθεια για μείωση του κόστους και αύξησης των κερδών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι σιδηρόδρομοι της Βρετανίας, τα ατυχήματα των οποίων αυξήθηκαν δραματικά μετά την ιδιωτικοποίηση τους, αφού οι δαπάνες για την ασφάλεια περιορίστηκαν. Το ίδιο ισχύει και για τα αεροπορικά δυστυχήματα αφού οι εταιρίες στην προσπάθεια τους να μειώσουν τα κόστη τους, περικόπτουν δαπάνες από την ασφάλεια (θυμηθείτε τις κυπριακές αερογραμμές HELIOS).
Μύθος Νο4: «Οι ιδιωτικοποιήσεις δημιουργούν θέσεις εργασίας»
Πολλοί ισχυρίζονται ότι αφού τα κέρδη των επιχειρήσεων αυξάνονται με τις ιδιωτικοποιήσεις, θα αυξηθούν οι επενδύσεις και θα δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίας. Κάτι τέτοιο όμως έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πραγματικότητα. Σε όλη την Ευρώπη χιλιάδες θέσεις εργασίας έχουν χαθεί στα πλαίσια της αναδιάρθρωσης των επιχειρήσεων για την επίτευξη του μέγιστου κέρδους. Μόνο στον ΟΤΕ από την αρχή της ιδιωτικοποίησης του έχουν χαθεί 21.000 θέσεις εργασίας, ενώ δημιουργήθηκαν μόνο 6.000 θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα των τηλεπικοινωνιών. Πλέον ακόμα και οι οπαδοί του νεοφιλελευθερισμού παραδέχονται πως οι ιδιωτικοποιήσεις επιδεινώνουν την ανεργία.
Μύθος Νο5: «Εμείς δεν ιδιωτικοποιούμε, εμείς μετοχοποιούμε!»
Πολλές φορές επιχειρείται ένας τεχνητός διαχωρισμός μεταξύ της έννοια της «ιδιωτικοποίησης» και της έννοιας της «μετοχοποίησης», κυρίως από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ, το οποίο ήταν και αυτό που προχώρησε στις μεγαλύτερες μετοχοποιήσεις δημόσιων εταιριών οργανισμών και τραπεζών. Ένας τέτοιος διαχωρισμός δεν υπάρχει αφού η μετοχοποίηση δεν είναι τίποτα άλλο από την πώληση του δημόσιου πλούτου μέσω του χρηματιστηρίου. Και άλλωστε όταν μια ΔΕΚΟ μετοχοποιείται είναι υποχρεωμένη από τους μετόχους της που επιζητούν τα μέγιστα μερίσματα, να έχει ως πρωταρχικό στόχο την μεγιστοποίηση του κέρδους. Επομένως, εξαφανίζεται ο κοινωφελής χαρακτήρας της και πάει περίπατο οποιαδήποτε έννοια δημόσιου αγαθού και κοινωνικής ανάγκης…
Μύθος Νο6: «Η απελευθέρωση των αγορών εξασφαλίζει μεγαλύτερο ανταγωνισμό, χαμηλότερες τιμές και υψηλότερη ποιότητα αγαθών και υπηρεσιών»
Η απελευθέρωση των αγορών έχει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που ισχυρίζονται οι υποστηρικτές του παραπάνω μύθου. Ιδιαίτερα σε κλάδους με ολιγοπωλιακά χαρακτηριστικά (η πλειοψηφία των κλάδων που απελευθερώνονται…) μια απελευθέρωση οδηγεί στη δημιουργία καρτέλ, με δραματικές επιπτώσεις για τους καταναλωτές αλλά και τους εργαζόμενους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο κλάδος της ακτοπλοΐας. Λειτουργώντας ως καρτέλ, από τη στιγμή που απελευθερώθηκε ο κλάδος (με την πίεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης) οι ακτοπλοϊκές επιχειρήσεις έχουν διπλασιάσει τις τιμές των εισιτηρίων, έχουν καταργήσει τα μειωμένα εισιτήρια, ενώ η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών έχει επιδεινωθεί, ειδικά για τα νησιά της άγονης γραμμής.
Μύθος Νο7: «Οι Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα αποτελούν μια σύγχρονή μέθοδο ανάπτυξης που συνδυάζει τα θετικά του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα»
Στις περιπτώσεις των ΣΔΙΤ (που είναι πολύ της μόδας τελευταία), το Δημόσιο παραχωρεί, για μεγάλα χρονικά διαστήματα, την εκμετάλλευση έργων στους ιδιώτες που τα κατασκευάζουν. Πολλά από τα έργα που πραγματοποιήθηκαν κυρίως στη Βρετανία με αυτόν τον τρόπο συνδύασαν την χειρότερη ποιότητα με το αυξημένο κόστος, αφού ο ιδιωτικός τομέας αντιμετωπίζει υψηλότερα επιτόκια και συγχρόνως πρέπει να εμφανίσει μεγάλα κέρδη για τους μετόχους. Αλλά και στην Ελλάδα…Ενδεικτικά αναφέρουμε πως για το έργο της υποθαλάσσιας σήραγγας στη Θεσσαλονίκη υπάρχει όρος στο συμβόλαιο ότι το δημόσιο για 25 χρόνια δεν θα παρεμβαίνει με ανταγωνιστικά συγκοινωνιακά έργα, δηλαδή ένα μεγάλο μέρος της κοινωνικής, οικολογικής και συγκοινωνιακής πολιτικής του κέντρου της Θεσσαλονίκης τίθεται εκτός δημοκρατικής διαδικασίας για 25 χρόνια (Ε. Τσακαλώτος, Εντός Εποχής, 7/4/2007)!
Και μερικές αλήθειες για τις ιδιωτικοποιήσεις (που δεν ακούγονται και τόσο συχνά…)
Αλήθεια Νο1: Οι ιδιωτικοποιήσεις επιδεινώνουν τις εργασιακές σχέσεις
Σε μια περίοδο όπου ο εργασιακός μεσαίωνας έχει πλέον κυριαρχήσει στον ιδιωτικό τομέα, η μεταβίβαση του δημόσιου πλούτου στην ιδιωτική πρωτοβουλία συνεπάγεται και επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων. Τη στιγμή που ο κανόνας στον ιδιωτικό τομέα είναι τα ελαστικά ωράρια, οι απλήρωτες υπερωρίες, η ανασφάλιστη εργασία για τους νέους και η ανυπαρξία συνδικαλιστικών οργάνων, μπορεί κανείς εύκολα να φανταστεί, τι πρόκειται να επακολουθήσει στις υπό ιδιωτικοποίηση δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς. Ήδη έχουν περάσει μέτρα για την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων στο δημόσιο (Ν.3429/95), προδιαγράφοντας μάλλον τον εργασιακό μεσαίωνα που προμηνύεται ακόμα και εκεί.
Αλήθεια Νο2: Οι ιδιωτικοποιήσεις βλάπτουν τη δημοκρατία
Σε μια ιδιωτική επιχείρηση οι αποφάσεις λαμβάνονται από τους διευθυντές το διοικητικό συμβούλιο και τους τεχνοκράτες. Δεν ελέγχονται από κανένα (ακόμα και οι γενικές συνελεύσεις των μετόχων είναι τυπικές) και οι στόχοι τους δεν τίθενται σε σχέση με τα συμφέροντα της κοινωνίας, αλλά σε σχέση με τα ατομικά συμφέροντα τα οποία για κάποιον περίεργο λόγο δεν ταυτίζονται σχεδόν ποτέ με αυτά της κοινωνίας. Χαρακτηριστικό είναι πως στον ιδιωτικό τομέα, η δημοκρατία παραμένει έξω από την πόρτα της επιχείρησης αφού συχνά δεν επιτρέπεται η ίδρυση σωματείων, η συζήτησης για τα κοινά, οι δημόσιες εκδηλώσεις κ.α. Αντίθετα οι δημόσιες επιχειρήσεις, παρά τα προβλήματα τους, ελέγχονται από δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις (όταν αυτές δεν τις ξεπουλούν φυσικά!) και οφείλουν να θέτουν στόχους συμβατούς με το δημόσιο συμφέρον. Το γεγονός ότι μέχρι σήμερα πολλές δημόσιες επιχειρήσεις λειτουργούν με πελατειακά και κομματικά κριτήρια έχει να κάνει πιο πολύ με το γεγονός ότι η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ έχουν εκθρέψει τη διαπλοκή και τη διαφθορά και όχι με το ότι οι δημόσιες επιχειρήσεις είναι από τη φύση τους έτσι!
Αλήθεια Νο3: Οι ιδιωτικοποιήσεις προωθούν τα ιδιωτικά συμφέροντα. Όχι το δημόσιο συμφέρον!
Κάποιοι υποστηρίζουν πως το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται όταν εξυπηρετούνται τα ιδιωτικά συμφέροντα. Είναι όμως όλα τα ιδιωτικά συμφέροντα προς την ίδια κατεύθυνση; Έχουμε όλοι τα ίδια συμφέροντα; Για παράδειγμα, κάποιες εταιρείες είχαν συμφέρον να ρίξουν τα απόβλητα τους στον Ασωπό. Είχαν οι κάτοικοι των γύρω περιοχών το ίδιο συμφέρον; Κάποια σούπερ-μάρκετ είχαν συμφωνήσει να κρατούν τις τιμές των προϊόντων υψηλές. Είχαν οι καταναλωτές το ίδιο συμφέρον; Κάποιες ακτοπλοϊκές εταιρίες δεν έχουν συμφέρον να στέλνουν τα πλοία τους στα ακριτικά νησιά. Δεν έχουν οι κάτοικοι αυτών των νησιών ανάγκες για ακτοπλοϊκή σύνδεση; Το ιδιωτικό συμφέρον δεν ταυτίζεται με το δημόσιο. Και όταν μια μεγάλη ιδιωτική επιχείρηση έχει κάποιο συμφέρον, συνήθως το επιβάλει ανεξάρτητα από το κόστος για τους πολίτες.
Όλοι και όλες μαζί για να τους σταματήσουμε! Να προασπιστούμε τη δημόσια περιουσία!
Οι ιδιωτικοποιήσεις προβάλλονται από ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ως μονόδρομοι. Το ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου και η παράδοση στο ελληνικό και ξένο κεφάλαιο κερδοφόρων δημόσιων επιχειρήσεων δεν γίνεται για το συμφέρον μας. Γίνεται για το συμφέρον αυτών που τα τελευταία χρόνια βλέπουν τα κέρδη τους να εκτινάσσονται, ενώ οι πραγματικοί μισθοί μειώνονται.
Τα λιμάνια του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο βρίσκονται τώρα στο στόχαστρο. Ο ΟΤΕ έχει ήδη πουληθεί και το μόνο που πλέον μένει είναι να χαρίσουν και τη διοίκηση του στους ιδιώτες. Η ΔΕΗ ακολουθεί από κοντά την ιδιωτικοποίηση με έμμεσους τρόπους (συμπράξεις με την γερμανική RWE). Μέσα σε ένα τόσο δύσκολο κλίμα όμως τίποτα δεν φαίνεται ακόμα χαμένο. Οι νίκες απέναντι στην προσπάθεια της κυβέρνησης για τη συνταγματική αναθεώρηση αλλά και η ενδυνάμωση της ριζοσπαστικής αριστεράς θέτουν τον πήχη ψηλά για όλους και για όλες μας. Ιδού η Ρόδος…
[1] Δείτε στο βιβλίο της Naomi Klein, The Shock Doctrine για το πώς η Θάτσερ εκμεταλλεύτηκε τον πόλεμο των Φώκλαντς και την έξαρση του αγγλικού πατριωτισμού για να συντρίψει τις απεργίες των ανθρακωρύχων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις. Αυτή η ήττα της Εθνικής Ένωσης Ανθρακωρύχων (NUM) μετά από την απεργία που διήρκησε από το καλοκαίρι του 1984 ως τον Μάρτιο του 1985αποτέλεσε το καθοριστικό σημείο για την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων. Αφού το πιο δυνατό σωματείο της Βρετανίας δεν άντεξε, η Θάτσερ πλέον μπορούσε ανενόχλητη να εφαρμόσει την πολιτική της.
του Γαβριήλ Σακελλαρίδη
Η ρητορεία περί ιδιωτικοποιήσεων δεν είναι κάτι καινούριο. Σε παγκόσμιο επίπεδο αποτελεί αυτονόητη επιλογή οικονομικής πολιτικής για πολλές χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου, ενώ συνιστά και την κυρίαρχη συνταγή των διεθνών οργανισμών για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Κι αν η Θάτσερ έκανε την επιθετική αρχή κατά τη διάρκεια θητείας της[1], η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων είχε πρώτα δοκιμαστεί στα «εργαστήρια του νεοφιλελευθερισμού», στα διδακτορικά καθεστώτα της Χιλής και της Αργεντινής της δεκαετίας του 1970, όπου οι θιασώτες της ελεύθερης αγοράς έκαναν τα πρώτα νεοφιλελεύθερα πειράματα. Οι συνταγές αυτές άργησαν να φτάσουν στην χώρα μας, αφού μέχρι το 1990, οι ιδιωτικοποιήσεις δεν αποτελούσαν μέρος της ατζέντας. Από την κυβέρνηση Μητσοτάκη όμως και μετά η ελληνική κοινωνία έρχεται αντιμέτωπή με το σοκ των ιδιωτικοποιήσεων, και σε μεγάλο βαθμό η αντίδραση της είναι καθοριστική στην πτώση της κυβέρνησης.
Από τότε έχει μπει πολύ νερό στο αυλάκι. Όλες οι κυβερνήσεις, ανεξάρτητα από το κόμμα που βρίσκεται στην εξουσία, κατατάσσουν τις ιδιωτικοποιήσεις στην κορυφή των ζητημάτων οικονομικής πολιτικής και δημόσιας διοίκησης. Κάτω από τις αφόρητες πιέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και φυσικά του κεφαλαίου που βλέπει πως κερδοφόρα τμήματα της παραγωγικής διαδικασίας δεν αξιοποιούνται από αυτό αλλά από το κράτος, η διαδικασία των ιδιωτικοποιήσεων επιταχύνεται. Για να φτάσουμε στο σήμερα…Οι εξαγγελίες της κυβέρνησης της ΝΔ αλλά και από τις πολιτικές που ακολούθησε κατά τη διάρκεια της προηγούμενης θητείας της, οι ιδιωτικοποιήσεις δημόσιων επιχειρήσεων, οργανισμών και τραπεζών αποτελούν βασική προτεραιότητα της. Έχοντας πάρει την σκυτάλη από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, η σημερινή κυβέρνηση θέτει τη συρρίκνωση του δημόσιου τομέα και το ξεπούλημα των περιουσιακών του στοιχείων στην κορυφή της πολιτικής της ατζέντας. Και δεν περιορίζεται μόνο σε αυτό…Σαν κάθε κυβέρνηση που θέλει να σέβεται τον εαυτό της εκμεταλλεύεται όλο το επικοινωνιακό της οπλοστάσιο για να πείσει την κοινωνία ότι οι ιδιωτικοποιήσεις «γίνονται προς το συμφέρον όλων των πολιτών». Αν όμως κάποιος τους αφαιρέσει το επικοινωνιακό περιτύλιγμα, τότε γίνεται εύκολα αντιληπτό πως οι ιδιωτικοποιήσεις δεν αποτελούν τίποτα άλλο από έναν μηχανισμό για την μεταφορά πλούτου από το δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα, έναν μηχανισμό για την περαιτέρω υποταγή των κοινωνικών αναγκών και των δημόσιων αγαθών στους νόμους της αγοράς.
7 μύθοι για τις ιδιωτικοποιήσεις (που ακούγονται συχνά …)
Μύθος Νο1: «Οι ιδιωτικοποιήσεις αποφέρουν έσοδα για το δημόσιο και έτσι αντιμετωπίζονται τα ελλείμματα»
Αυτό που ξεχνούν οι υποστηρικτές αυτού του μύθου είναι πως η πλειοψηφία των δημόσιων επιχειρήσεων που πωλούνται είναι κερδοφόρες (ΟΤΕ, Εμπορική), και επομένως η πώληση τους συνεπάγεται απώλεια σημαντικών εσόδων για το δημόσιο από μερίσματα. Αν το δημόσιο διατηρούσε στην κυριότητά του αυτές τις επιχειρήσεις θα μπορούσε να εξασφαλίσει έσοδα για όλο το διάστημα που αυτές θα ήταν κερδοφόρες. Αντί για αυτό, η κυβέρνηση προτιμά ένα εφάπαξ έσοδο από την πώληση τους, μπαλώνοντας έτσι κάποιες δημοσιονομικές τρύπες, τη στιγμή που θα μπορούσε τόσο να απολαμβάνει μια σημαντική ροή εσόδων και για τις επόμενες γενιές, όσο και να ασκεί κοινωνικό έργο μέσω των δημόσιων επιχειρήσεων
Μύθος Νο2: «Οι ιδιωτικοποιήσεις μειώνουν τις τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών»
Κάτι τέτοιο δεν ισχύει ούτε στην Ελλάδα αλλά και ούτε και στην Ευρώπη. Αντίθετα οι τιμές αυξάνονται ραγδαία σε τομείς ζωτικής σημασίας για τους πολίτες. Όταν οι επιχειρήσεις είναι δημόσιες μπορούν να ασκήσουν χαμηλή τιμολογιακή πολιτική για κοινωνικούς λόγους. Όταν όμως ιδιωτικοποιούνται, τα κέρδη πρέπει να μεγιστοποιηθούν, επομένως οποιαδήποτε κοινωνική ανησυχία πάει περίπατο ενώ οι τιμές στα ύψη! Ενδεικτικό είναι ότι από το 1996 που άρχισε η ιδιωτικοποίηση του ΟΤΕ μέχρι σήμερα οι αυξήσεις της αστικής τηλεφωνικής μονάδας ανέρχονται στο 100%, ενώ του παγίου στο 300%, ενώ τα τιμολόγια της ΔΕΗ έχουν αυξηθεί ήδη δύο φορές μέσα στο 2007!
Μύθος Νο3: «Οι ιδιωτικοποιήσεις βελτιώνουν την ποιότητα των παρεχόμενων αγαθών και υπηρεσιών»
Άλλος μεγάλος μύθος…Η πανευρωπαϊκή εμπειρία έχει αποδείξει ότι η ποιότητα των αγαθών και των υπηρεσιών πολλές φορές θυσιάζεται στην προσπάθεια για μείωση του κόστους και αύξησης των κερδών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι σιδηρόδρομοι της Βρετανίας, τα ατυχήματα των οποίων αυξήθηκαν δραματικά μετά την ιδιωτικοποίηση τους, αφού οι δαπάνες για την ασφάλεια περιορίστηκαν. Το ίδιο ισχύει και για τα αεροπορικά δυστυχήματα αφού οι εταιρίες στην προσπάθεια τους να μειώσουν τα κόστη τους, περικόπτουν δαπάνες από την ασφάλεια (θυμηθείτε τις κυπριακές αερογραμμές HELIOS).
Μύθος Νο4: «Οι ιδιωτικοποιήσεις δημιουργούν θέσεις εργασίας»
Πολλοί ισχυρίζονται ότι αφού τα κέρδη των επιχειρήσεων αυξάνονται με τις ιδιωτικοποιήσεις, θα αυξηθούν οι επενδύσεις και θα δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίας. Κάτι τέτοιο όμως έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πραγματικότητα. Σε όλη την Ευρώπη χιλιάδες θέσεις εργασίας έχουν χαθεί στα πλαίσια της αναδιάρθρωσης των επιχειρήσεων για την επίτευξη του μέγιστου κέρδους. Μόνο στον ΟΤΕ από την αρχή της ιδιωτικοποίησης του έχουν χαθεί 21.000 θέσεις εργασίας, ενώ δημιουργήθηκαν μόνο 6.000 θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα των τηλεπικοινωνιών. Πλέον ακόμα και οι οπαδοί του νεοφιλελευθερισμού παραδέχονται πως οι ιδιωτικοποιήσεις επιδεινώνουν την ανεργία.
Μύθος Νο5: «Εμείς δεν ιδιωτικοποιούμε, εμείς μετοχοποιούμε!»
Πολλές φορές επιχειρείται ένας τεχνητός διαχωρισμός μεταξύ της έννοια της «ιδιωτικοποίησης» και της έννοιας της «μετοχοποίησης», κυρίως από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ, το οποίο ήταν και αυτό που προχώρησε στις μεγαλύτερες μετοχοποιήσεις δημόσιων εταιριών οργανισμών και τραπεζών. Ένας τέτοιος διαχωρισμός δεν υπάρχει αφού η μετοχοποίηση δεν είναι τίποτα άλλο από την πώληση του δημόσιου πλούτου μέσω του χρηματιστηρίου. Και άλλωστε όταν μια ΔΕΚΟ μετοχοποιείται είναι υποχρεωμένη από τους μετόχους της που επιζητούν τα μέγιστα μερίσματα, να έχει ως πρωταρχικό στόχο την μεγιστοποίηση του κέρδους. Επομένως, εξαφανίζεται ο κοινωφελής χαρακτήρας της και πάει περίπατο οποιαδήποτε έννοια δημόσιου αγαθού και κοινωνικής ανάγκης…
Μύθος Νο6: «Η απελευθέρωση των αγορών εξασφαλίζει μεγαλύτερο ανταγωνισμό, χαμηλότερες τιμές και υψηλότερη ποιότητα αγαθών και υπηρεσιών»
Η απελευθέρωση των αγορών έχει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που ισχυρίζονται οι υποστηρικτές του παραπάνω μύθου. Ιδιαίτερα σε κλάδους με ολιγοπωλιακά χαρακτηριστικά (η πλειοψηφία των κλάδων που απελευθερώνονται…) μια απελευθέρωση οδηγεί στη δημιουργία καρτέλ, με δραματικές επιπτώσεις για τους καταναλωτές αλλά και τους εργαζόμενους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο κλάδος της ακτοπλοΐας. Λειτουργώντας ως καρτέλ, από τη στιγμή που απελευθερώθηκε ο κλάδος (με την πίεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης) οι ακτοπλοϊκές επιχειρήσεις έχουν διπλασιάσει τις τιμές των εισιτηρίων, έχουν καταργήσει τα μειωμένα εισιτήρια, ενώ η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών έχει επιδεινωθεί, ειδικά για τα νησιά της άγονης γραμμής.
Μύθος Νο7: «Οι Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα αποτελούν μια σύγχρονή μέθοδο ανάπτυξης που συνδυάζει τα θετικά του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα»
Στις περιπτώσεις των ΣΔΙΤ (που είναι πολύ της μόδας τελευταία), το Δημόσιο παραχωρεί, για μεγάλα χρονικά διαστήματα, την εκμετάλλευση έργων στους ιδιώτες που τα κατασκευάζουν. Πολλά από τα έργα που πραγματοποιήθηκαν κυρίως στη Βρετανία με αυτόν τον τρόπο συνδύασαν την χειρότερη ποιότητα με το αυξημένο κόστος, αφού ο ιδιωτικός τομέας αντιμετωπίζει υψηλότερα επιτόκια και συγχρόνως πρέπει να εμφανίσει μεγάλα κέρδη για τους μετόχους. Αλλά και στην Ελλάδα…Ενδεικτικά αναφέρουμε πως για το έργο της υποθαλάσσιας σήραγγας στη Θεσσαλονίκη υπάρχει όρος στο συμβόλαιο ότι το δημόσιο για 25 χρόνια δεν θα παρεμβαίνει με ανταγωνιστικά συγκοινωνιακά έργα, δηλαδή ένα μεγάλο μέρος της κοινωνικής, οικολογικής και συγκοινωνιακής πολιτικής του κέντρου της Θεσσαλονίκης τίθεται εκτός δημοκρατικής διαδικασίας για 25 χρόνια (Ε. Τσακαλώτος, Εντός Εποχής, 7/4/2007)!
Και μερικές αλήθειες για τις ιδιωτικοποιήσεις (που δεν ακούγονται και τόσο συχνά…)
Αλήθεια Νο1: Οι ιδιωτικοποιήσεις επιδεινώνουν τις εργασιακές σχέσεις
Σε μια περίοδο όπου ο εργασιακός μεσαίωνας έχει πλέον κυριαρχήσει στον ιδιωτικό τομέα, η μεταβίβαση του δημόσιου πλούτου στην ιδιωτική πρωτοβουλία συνεπάγεται και επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων. Τη στιγμή που ο κανόνας στον ιδιωτικό τομέα είναι τα ελαστικά ωράρια, οι απλήρωτες υπερωρίες, η ανασφάλιστη εργασία για τους νέους και η ανυπαρξία συνδικαλιστικών οργάνων, μπορεί κανείς εύκολα να φανταστεί, τι πρόκειται να επακολουθήσει στις υπό ιδιωτικοποίηση δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς. Ήδη έχουν περάσει μέτρα για την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων στο δημόσιο (Ν.3429/95), προδιαγράφοντας μάλλον τον εργασιακό μεσαίωνα που προμηνύεται ακόμα και εκεί.
Αλήθεια Νο2: Οι ιδιωτικοποιήσεις βλάπτουν τη δημοκρατία
Σε μια ιδιωτική επιχείρηση οι αποφάσεις λαμβάνονται από τους διευθυντές το διοικητικό συμβούλιο και τους τεχνοκράτες. Δεν ελέγχονται από κανένα (ακόμα και οι γενικές συνελεύσεις των μετόχων είναι τυπικές) και οι στόχοι τους δεν τίθενται σε σχέση με τα συμφέροντα της κοινωνίας, αλλά σε σχέση με τα ατομικά συμφέροντα τα οποία για κάποιον περίεργο λόγο δεν ταυτίζονται σχεδόν ποτέ με αυτά της κοινωνίας. Χαρακτηριστικό είναι πως στον ιδιωτικό τομέα, η δημοκρατία παραμένει έξω από την πόρτα της επιχείρησης αφού συχνά δεν επιτρέπεται η ίδρυση σωματείων, η συζήτησης για τα κοινά, οι δημόσιες εκδηλώσεις κ.α. Αντίθετα οι δημόσιες επιχειρήσεις, παρά τα προβλήματα τους, ελέγχονται από δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις (όταν αυτές δεν τις ξεπουλούν φυσικά!) και οφείλουν να θέτουν στόχους συμβατούς με το δημόσιο συμφέρον. Το γεγονός ότι μέχρι σήμερα πολλές δημόσιες επιχειρήσεις λειτουργούν με πελατειακά και κομματικά κριτήρια έχει να κάνει πιο πολύ με το γεγονός ότι η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ έχουν εκθρέψει τη διαπλοκή και τη διαφθορά και όχι με το ότι οι δημόσιες επιχειρήσεις είναι από τη φύση τους έτσι!
Αλήθεια Νο3: Οι ιδιωτικοποιήσεις προωθούν τα ιδιωτικά συμφέροντα. Όχι το δημόσιο συμφέρον!
Κάποιοι υποστηρίζουν πως το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται όταν εξυπηρετούνται τα ιδιωτικά συμφέροντα. Είναι όμως όλα τα ιδιωτικά συμφέροντα προς την ίδια κατεύθυνση; Έχουμε όλοι τα ίδια συμφέροντα; Για παράδειγμα, κάποιες εταιρείες είχαν συμφέρον να ρίξουν τα απόβλητα τους στον Ασωπό. Είχαν οι κάτοικοι των γύρω περιοχών το ίδιο συμφέρον; Κάποια σούπερ-μάρκετ είχαν συμφωνήσει να κρατούν τις τιμές των προϊόντων υψηλές. Είχαν οι καταναλωτές το ίδιο συμφέρον; Κάποιες ακτοπλοϊκές εταιρίες δεν έχουν συμφέρον να στέλνουν τα πλοία τους στα ακριτικά νησιά. Δεν έχουν οι κάτοικοι αυτών των νησιών ανάγκες για ακτοπλοϊκή σύνδεση; Το ιδιωτικό συμφέρον δεν ταυτίζεται με το δημόσιο. Και όταν μια μεγάλη ιδιωτική επιχείρηση έχει κάποιο συμφέρον, συνήθως το επιβάλει ανεξάρτητα από το κόστος για τους πολίτες.
Όλοι και όλες μαζί για να τους σταματήσουμε! Να προασπιστούμε τη δημόσια περιουσία!
Οι ιδιωτικοποιήσεις προβάλλονται από ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ως μονόδρομοι. Το ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου και η παράδοση στο ελληνικό και ξένο κεφάλαιο κερδοφόρων δημόσιων επιχειρήσεων δεν γίνεται για το συμφέρον μας. Γίνεται για το συμφέρον αυτών που τα τελευταία χρόνια βλέπουν τα κέρδη τους να εκτινάσσονται, ενώ οι πραγματικοί μισθοί μειώνονται.
Τα λιμάνια του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο βρίσκονται τώρα στο στόχαστρο. Ο ΟΤΕ έχει ήδη πουληθεί και το μόνο που πλέον μένει είναι να χαρίσουν και τη διοίκηση του στους ιδιώτες. Η ΔΕΗ ακολουθεί από κοντά την ιδιωτικοποίηση με έμμεσους τρόπους (συμπράξεις με την γερμανική RWE). Μέσα σε ένα τόσο δύσκολο κλίμα όμως τίποτα δεν φαίνεται ακόμα χαμένο. Οι νίκες απέναντι στην προσπάθεια της κυβέρνησης για τη συνταγματική αναθεώρηση αλλά και η ενδυνάμωση της ριζοσπαστικής αριστεράς θέτουν τον πήχη ψηλά για όλους και για όλες μας. Ιδού η Ρόδος…
[1] Δείτε στο βιβλίο της Naomi Klein, The Shock Doctrine για το πώς η Θάτσερ εκμεταλλεύτηκε τον πόλεμο των Φώκλαντς και την έξαρση του αγγλικού πατριωτισμού για να συντρίψει τις απεργίες των ανθρακωρύχων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις. Αυτή η ήττα της Εθνικής Ένωσης Ανθρακωρύχων (NUM) μετά από την απεργία που διήρκησε από το καλοκαίρι του 1984 ως τον Μάρτιο του 1985αποτέλεσε το καθοριστικό σημείο για την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων. Αφού το πιο δυνατό σωματείο της Βρετανίας δεν άντεξε, η Θάτσερ πλέον μπορούσε ανενόχλητη να εφαρμόσει την πολιτική της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου